|
|
DZIK
Dzik jest zwierzyną, która w swej sylwetce zachowała surowość i dzikość zwierzęcia pierwotnego. Podobny jest on do świni domowej, różnią go jednak od niej: wyższy, silniej rozwinięty przód, zad trochę niższy, wyrażnie opadnięty, jak gdyby słabszy, szczególnie u starych odyńców i dzików górskich. Gwizd ma długi, słuchy krótkie stojące, mocno obrośnięte, ogon do 30 cm (dłuższy u odyńca niż u lochy), prosty, zakończony pędzlem.
Suknia dzika w zasadzie jest czarna, ale bywa rudawa, brunatna, brązowosiwawa, a czasem nawet łaciata. Suknia łaciata jest wynikem przypadkowej krzyżówki dzika ze świnią domową. Intensywność barwy sukni zależna jest od pory roku i od miejscowych warunków. W zimie suknia jest ciemniejsza, w lecie jaśniejsza.
Skóra dzika pokryta jest długą szczeciną oraz gęstą, krótką sierścią wełnistą. Szczecina odyńca na przedniej części grzbietu ma zimą do 15 cm długości, jest twarda i na kończach rozszczepiona na 2 do 5 części (chyb). W chwilach rozdrażnienia i niepokoju dzik stawia chyb i przez to wydaje się potężniejszy i grożniejszy.
Nogi dzika mają czarne racice oraz z tyłu raciczki.
Warchlak ma do 5-6 miesiąca życia suknię jasną, żółtorudą, w ciemne podłużne pasy.
Ryj dzika ma twrdą, dobrze unerwioną tarczę, w której znajdują się otwory nosowe. Ta część ryja nazywa się tabakierą i słuzy do rycia, a ponadto posiada właściwości rozpoznania dotykiem.
Ryj dzika-samca uzbrojony jest w kły, w dolnej szczęce i górnej. Lochy też mają kły ale znacznie mniejsze. U starych samur są one dobrze widoczne.
Kły dolne są bliżej tabakiery niż górne i przez to wzajemnie się ścierają na końcach; ostrzą się w ten sposób. Długość starcia na szablach świadczy o wieku dzika. Przyjmuje się, że w pierwszym roku starcie wynosi 1 cm, a w nastepnych latach po 7 mm.
ślad dzika ma zawsze odbicie racic i raciczek. Raciczki odchylone są na boki.
Dziki są zwierzyną leśną, chociaż nierzadko przebywają czasowo i poza lasem. Najodpowiedniejsze warunki dla dzików stwarzają większe lasy liściaste, mieszane lub iglaste, przeplatane młodnikami iglastymi. Mokradła, bagna i podmokłe łąki są ulubione przez dziki. Enklawy łąk śródleśnych i pola uprawne w pobliżu lasu stanowią dla dzików istotny warunek bytowania. Optymalne warunki dla dzików są na podmokłych chaszczach i w zaroślach bagiennych.
Dziki obierają sobie także ostoje w mniejszych lasach, niekoniecznie liściastych, a mokradeł jako kąpieliska poszukują poza swoją ostoją. Te mae wymagania dzików, ich duża zdolność dostosowywania się do biotopu przyczyniły się bardzo do ich rozpowszechnienia w całym kraju.
W zależności od wieku i warunków bytu (wyżywienia) masa dzika w poszczególnych grupach wieku przedstawia się następująco: warchlaki 15-30 kg, przelatki (drugi rok życia) 35-70 kg, lochy i wycinki 70-110 kg.
Długość ciała dojrzałego dzika wynosi ok. 150-180 cm, wysokość do 100 cm. Zdarzają się sztuki, które daleko odbiegają od przeciętnych, podanych wyżej.
Peny rozwój fizyczny osiągają dziki w wieku 5-6 lat. W tym okresie odyńce, w dobrych warunkach wyżywieniowych, osiągają masę do 200 kg i więcej, a samury 150 kg. Lochy mają zwykle masę o ok. 25% mniejszą od odyńców w tym samym wieku i warunkach.
Dziki dożywają wieku 15 lat.
Głównym pożywieniem dzika są trawy, zioła, krzewy, liście, korzenie, owoce leśne, jagody, grzyby oraz żyjące w ściółce leśnej wszelkiego rodzaju robaki, larwy i chrząszcze. Ponadto dzik zjada ślimaki, jaja ptasie, myszy, gniazda trzmieli, młode ptactwo i mniejszą zwierzynę, która uda mu się złowić i padlinę.
Dzik z braku dostatecznej karmy w lesie oraz dla zmiany swego żeru, wychodzi chętnie na pola i tutaj zjada kartofle, buraki, rzepę, marchew, zboże oraz wszelkie rośliny strączkowe. Dziki na łąkach i pastwiskach buchtuja w poszukiwaniu dżdżownic, w szczególności po deszczu, kiedy wychodzą one na powierzchnię. W miejscach podmokych zjadają żaby, ślimaki, małże, a także ryby w pytkich wodach.
Dzik w polu powoduje duże straty w plonach, gdyż znacznie więcej zniszczy swoim buchtowaniem niż zeżre. Największe szkody wyrządza w kartoflach i burakach na polu lub zakopcowanych, gdyż w zimie powoduje często ich zmarznięcie wskutek rozkopania kopców. Kilka sztuk dzików, np. locha z warchlakami, przez jedną noc potrafi doszczętnie zniszczyć duzy obszar pola lub łąki.
Dzik w lesie jest zwierzyną bardzo pożyteczną, gdyż oddaje nieocenione usługi jako naturalny pług umozliwiający samosiew, a przez zjadanie wszelkiego rodzaju owadów, ich larw i poczwarek przyczynia się do zwalczania szkodników leśnych.
Ruja (huczka)dzików odbywa się w końcu listopada, w grudniu, a nawet w styczniu (trwa 4-5 tygodni), ale młode lochy często odbywają huczkę wiosną. W okresie rui stare odyńce i wycinki żyjące pojedynczo przyłączją się do watah, starając się odpędzić od nich młodsze wycinki, a po huczce znowu odłączają się.
Locha prosi się po 4 miesiącach, a więc w drugiej połowie marca, w kwietniu lub na początku maja. Loszki, które huczkę odbywały na wiosnę, proszą się w lecie. Locha daje w miocie przeważnie 4-6 prosiąt, starsze lochy dają nieraz 8-9 sztuk. Locha prosi się w leśnej gęstwinie, w barłogu dobrze wyścielonym mchem, liśćmi i gałązkami drzew iglastych, zwłaszcza świerczyną.
W okresie rui odyńce wydzielają z narządów płciowych mazidło o silnej woni i nim pozostawiają ślad na roślinach i niskich krzakach. Woń ta jest tak charakterystyczna, że jest wyczuwalna także przez myśliwego.
Locha dba o warchlaki i rzadko sie od nich oddala, a w razie niebezpieczeństwa broni ich zaciekle. Początkowo przez 2 tygodnie przebywają one stale w barłogu, a potem biegają już za matką. W tym okresie często kilka loch z warchlakami łączy się w jedną watahę.
Locha, żerując z warchlakami, jeśli wyczuje niebezpieczeństwo, daje warchlakom sygnał głosem, po którym warchlaki przywarowują w trawie lub zbozu tak, że zapewnia to ich niewidoczność, a kiedy niebezpieczeństwo minie, locha takim samym sygnałem odwołuje stan zagrożenia. Locha w razie pisku warchlaka nie waha się zaatakować myśliwego.
Dziki są zwierzyną gromadną, żyją w watahach, którym przewodzi stara locha. W watasze obowiązuje określony porządek. Za prowadzącą lochą idą zwykle warchlaki, a dalej przelatki, wycinki i jałowe lochy. W zimie dziki tworzą większe watahy, bo łatwiej im przetrwać, gdyż starsze i mocniejsze sztuki przeorują śnieg i dokopują się do karmy, a z tego korzystają lochy i warchlaki.
Dziki żerują w nocy. W dzień pozostają w swoich barłogach, które robią sobie w gęstwinach leśnych lub w szuwarach w miejscach podmokłych.
Latem dziki wyszukują sobie legowiska także w zbożu, kukurydzy lub innych wysokich uprawach. Nad wieczorem podnoszą się z barłogu i idą na żer lub ciągną do kąpielisk, aby tam wytarzać się w błocie by pozbyć się pasożytów i dla ochłody. Następnie wycierają się o drzewa, najczęściej iglaste, gdyż w ten sposób jednocześnie żywicują swoje pióra uzyskując mocny pancerz na skórze.
NAjwcześniej na żer wychodzą lochy z warchlakami, starsze natomiast często dopiero późnym wieczorem. Dziki zwykle idą gęstwiną, a na otwartą przestrzeń wychodzą rzadko. W nocy przy księżycu zwykle żerują w cieniu ściany lasu lub drzew. Na żer idą nieraz daleko, w szczególności jeśli jest to kartoflisko lub owoce dębów i buków. Z żerowisk dziki wracają o wschodzie słońca, ale stare odyńce wcześniej. Dziki przechodząc przez gęstwinę i wysoki śnieg idę zwykle gęsiego.
Dziki mają stałe ostoje i legowiska. Niepokojone przez turystów i grzybiarzy przenoszą się gdzie indziej, często w pole i tam przebywają do żniw.
Dzik jest ostrożny i zawsze idzie z barłogu na żer pod wiatr, wraca również po wiatr. Dziki mają nieprzyjaciela przede wszystkim w wilkach, które skutecznie mogą atakować pojedyncze, młode sztuki, natomiast wataha potrafi się obronić. Lisy atakują tylko małe warchlaki i to zbłąkane lub odbite od stada.
Dzik w czasie ataku psów siada na zadzie lub przyciska tył do drzewa, osłaniając w ten sposób tylne biegi i brzuch, a broni się kłami i gwałtownymi skokami w bok.
Dzik wydaje głos, którego brzmienie jest różne, w zależności od sytuacji.
Polowanie
Na dziki odyńce, wycinki, przelatki i warchlaki można polować od 1 kwietnia do końca lutego zaś na lochy od 1 września do 15 stycznia. Sposoby polowania:
polowanie z psami
podchód
polowanie na zasiadkę
ciche pędzenie
polowanie z nagonką
| |
